Henryk Sienkiewicz (1846-1916) pseudonim Litwos
|
|
…”Jednakże zaszczyt ten, cenny dla wszystkich, Fragment przemówienia H. Sienkiewicza wygłoszony w Sztokholmie |
Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz herbu Oszyk, pseudonim „Litwos”, „Musagetes”, „Juliusz Polkowski”, „K. Dobrzyński” (ur. 5 maja 1846 w Woli Okrzejskiej, zm. 15 listopada 1916 w Vevey) – polski nowelista, powieściopisarz i publicysta; laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1905) za całokształt twórczości, jeden z najpopularniejszych polskich pisarzy przełomu XIX i XX w.
Kalendarium Henryka Sienkiewicza
- 5 V 1846 - w Woli Okrzejskiej przychodzi na świat Henryk Aleksander Pius Sienkiewicz
- 1858 - wyjazd do warszawy rozpoczęcie nauki w gimnazjum realnym
- 1865 - ukończenie siódmej klasy i opuszczenie szkoły
- VIII 1865-VI 1866 - posada guwernera u państwa Wejherów w Poświętnem pod Połyskiem
- IX-X 1866 - matura i rozpoczęcie nauki w Szkole Głównej Warszawskiej (od lutego 1867 na wydziale filologicznym)
- 18 IV 1869 - debiut prasowy: recenzja w przeglądzie tygodniowym z gościnnego występu Wincentego Rapackiego
- 1871 - Sienkiewicz opuścił uczelnie bez złożenia egzaminów końcowych
- 1872 - druk Na Marne w dwu tygodniku Wieniec, pierwsze wydanie książkowe utworów Sienkiewicza: cykl Humoreski z teki Worszyłły
- 1873 - praca w Gazecie Polskiej redagowanej przez Józefa Sikorskiego (felietony z cyklu bez tytułu)
- 1874 - zaręczyny z Marią Kellerówną, zerwane tegoż roku; zakup NIWY
- 1875 - felietony z cyklu chwila obecna w Gazecie Polskiej, recenzja teatralna na łamach NIWY
- 19 II 1876 - wyjazd do Ameryki
- od V - publikacja Listów z podróży oraz noweli Sielanka, Stary sługa i Hania na łamach Gazety Polskiej
- VI 1877-jesień 1877 - pobyt w Anaheim
- 1877 - druk Szkiców węglem
- 1878 - wyjazd ze Stanów Zjednoczonych
- IV 1878-IV 1879 - pobyt w Paryżu
- 1879 - druk nowel Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela i Janko muzykant; podróż do Wenecji (wrzesień- zawarcie znajomości z Marią Szetkiewiczówną i jej siostrą Jadwigą)
- 1880 - tomy I-IV Pisma Sienkiewicza w wydaniu Gebethnera i Wolfa publikacja noweli Za chlebem
- 16 VIII - ślub z Marią Szetkiewiczówną
- 1881 - druk noweli Latarnika
- 1882 - objęcie redakcji Słowa (do 1887)
- 15 VII - narodziny syna, Henryka Józefa
- 1883-1884- druk Ogniem i mieczem w warszawskim Słowie
- 13 XII 1883 – narodziny córki, Jadwigi
- 1884-1885 - pobyt w uzdrowiskach zachodniej Europy w związku z chorobą żony
- 19 X 1885 - Śmierć Marii z Szetkiewiczównej Sienkiewicz
- 1884-1886 - druk Potopu w warszawskim Słowie
- 1886 - podróż do Konstantynopola i Aten1887- 1888- druk Pana Wołodyjowskiego
- 1888 - dar anonimowego wielbiciela „Michała Wołodyjowskiego” dla Henryka Sienkiewicza
- 1889 - utworzenie stypendium im. Marii Sienkiewiczowej
- 1889-1890 - druk bez dogmatu w Słowie
- XII 1890-IV 1897 - wyprawa afrykańska
- 1891-1892 - Publikacja listów z Afryki
- 11 XI 1893 - ślub z Marynuszką, Marią Wołodkowczówną (małżeństwo unieważnione w 1896)
- 1893-1894 - publikacja Rodziny Połanieckich w Bibliotece Warszawskiej
- 1895 - pierwsze wystąpienie antypruskie (odpowiedź na ankietę tygodnika Gegenwart dotycząca kanclerza Bismarcka)
- 1895-1896 - druk Quo vadis w Gazecie Polskiej
- 1897-1900 - publikacja Krzyżaków w Słowie i tygodniku ilustrowanym
- 24 XII 1898 - odsłonięcie pomnika Mickiewicza w Warszawie
- 1899 - pobyt w Miłosławiu z okazji odsłonięcia pomnika Słowackiego, początek znajomości z Marią Radziejewską
- 1900 - obchody jubileuszu Henryka Sienkiewicza
- 1901 - publikacja odezwy w obronie dzieci wrzesińskich
- 1903-1904 - druk na polu chwały w Biesiadzie Literackiej
- 5 V 1904 - ślub z Marią Babską
- 1905 - wystąpienie polityczne Henryka Sienkiewicza
- 5 XI - przemówienie podczas procesji narodowej
- 10 XII - pisarz odebrał w Sztokholmie literacką nagrodę Nobla
- 1906 - publikacja listu otwartego do J.C.M Wilhelma II, króla pruskiego
- 1909 - wydanie poszury Prusse et Polonge (Prusy i Polska), testament Alfreda von Olszewskiego
- 1910 - publikacja Wirów w Głosie Warszawskim
- 1911 - druk w pustyni i w puszczy w kurierze warszawskim
- 1913 - 1914- druk Legionów w Tygodniku ilustrowanym
- 1914 - wyjazd do Wiednia, a następnie (3 października) do Vevey w Szwajcarii
- 1915 - wystosowanie Apelu do ludów cywilizowanych, początek działalności komitetu generalnego pomocy ofiarom wojny w Polsce
- 15 XI 1916 - w Vevey umarł Henryk Sienkiewicz
- 1924 - uroczyste sprowadzenie prochów pisarza do Polski
- 27 X - powtórny pogrzeb w krypcie katedry św. Jana w Warszawie
Twórczość Henryka Sienkiewicza
W swojej twórczości nowelistycznej Henryk Sienkiewicz poruszał problemy społeczno-obyczajowe w duchu ideologii pozytywistycznej, np. Humoreski z teki Worszyły (1872), Hania (1880), Szkice węglem (1880), Za chlebem (1880), Janko muzykant (1880), Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela (1880), Bartek Zwycięzca (1882), Jamioł (1882). Także nowele amerykańskie, m.in.: Orso (1880), Latarnik (1882), Sachem (1889), Wspomnienie z Maripozy (1889).
Sławę przyniosły Sienkiewiczowi wielkie powieści historyczne, poprzedzone nowelą Niewola tatarska (1880). Cykl nazwany Trylogią składa się z utworów: Ogniem i mieczem (1884), Potop (1886) i Pan Wołodyjowski (1888), obejmujących burzliwe dzieje Polski w XVII w., wojny z Tatarami, Szwedami i Turkami.
Nawiązując do romantycznej powieści historycznej W. Scotta, twórczości A. Dumasa oraz literatury staropolskiej, Sienkiewicz stworzył model łączący pełną przygód fabułę z szerokim obrazem wydarzeń dziejowych i obyczajowości - "dla pokrzepienia serc" rodaków. Podobny charakter miał fresk historyczny z czasów Władysława II Jagiełły i Jadwigi - Krzyżacy (1900).
Międzynarodowym sukcesem oraz głównym argumentem dla przyznania Nagrody Nobla stała się powieść Quo vadis (1896) z czasów Nerona, ukazująca męczeństwo chrześcijan.
Kolejne próby podejmowania tematyki historycznej: powieść z czasów Jana III Sobieskiego Na polu chwały (1906) i niedokończone Legiony (1913, wydanie osobne 1918) - z epoki napoleońskiej, nie powtórzyły poprzednich sukcesów.
